Międzynarodowy Dzień DNA – 25 kwietnia 2019 r.
25 kwietnia obchodzimy Międzynarodowy Dzień DNA. Skąd ta data? Upamiętnia ona dwa bardzo ważne dla genetyki wydarzenia: ukazanie się artykułu opisującego strukturę podwójnej helisy DNA i ogłoszenie ukończenia projektu ludzkiego genomu (ang. Human Genome Project). Czym jest DNA, jaka jest historia jego odkrycia i w jaki sposób zrewolucjonizowało medycynę i nie tylko?
DNA – czym jest i jak przebiegało jego odkrycie?
DNA, czyli kwas deoksyrybonukleinowy, jest związkiem chemicznym. Zawiera informacje genetyczne żywych organizmów – w tym ludzi. Po raz pierwszy DNA wyizolował Fryderyk Miecher w 1869 roku. Lata czterdzieste XX wieku przyniosły badania nad procesem dziedziczenia, a przełomowym odkryciem okazało się opracowanie modelu podwójnej helisy DNA.
Artykuł na ten temat opublikowali – 25 kwietnia 1953 roku w magazynie „Nature” – James Watson i Francis Crick, którzy bazowali na odkryciach Maurice’a Wilkinsa i Rosalind Franklin. Chociaż dziś chyba wszyscy wiemy, jak wygląda podwójna helisa DNA (przypomina skręconą drabinkę sznurkową), tak naprawdę ujrzeliśmy ją dopiero w 2012 roku. To wtedy Enzo di Fabrizio wykonał zdjęcie za pomocą mikroskopu elektronowego.
Nie można jednak pomijać wcześniejszych prac nad badaniem DNA: w 1961 roku odkryto zasady kodu genetycznego, w 1977 roku opisano metodę sekwencjonowania, a w 1983 roku – opracowano reakcję PCR.
A czym jest projekt ludzkiego genomu, również upamiętniany w czasie Międzynarodowego Dnia DNA? Human Genome Project uznaje się za jedną z największych naukowych inicjatyw (brali w niej udział badacze wielu krajów). Jego celem było poznanie sekwencji wszystkich par zasad, które tworzą genom człowieka. Dzięki HGP wiemy, że ma on ok. 30 tysięcy genów, a projekt przyczynił się też do rozwoju technik wykorzystywanych do analizy DNA.
Badania DNA – dziś nie wyobrażamy sobie świata bez nich…
Badania genetyczne przydają się w wielu dziedzinach życia. Są przede wszystkim nieodłączną częścią nowoczesnej medycyny – dzięki nim można wykryć obecność różnych chorób oraz predyspozycje do zachorowania, a także dobrać skuteczną suplementację i leczenie. Dla wielu osób wynik badania DNA to jedyna szansa na poprawę jakości życia.
Testy genetyczne umożliwiają także rozwiązanie wielu rodzinnych spraw – wyniki testów na ojcostwo i pokrewieństwo pozwalają odzyskać spokój i naprawić naderwane relacje, są również dowodem w wielu sprawach sądowych.
Analiza DNA jest także kluczowa dla sądów i policji – umożliwia m.in. identyfikację osób zaginionych, ofiar wypadków czy podejrzanych o różnego rodzaju zbrodnie. Dzięki badaniom DNA rozwiązano wiele spraw, także tych sprzed kilkudziesięciu lat, które wcześniej nie miały takiej szansy.
