Kiedy powinno się odroczyć szczepienie

Wielu rodz­iców zada­je sobie pytanie, czy zaszczepić dziecko. Częs­to decy­du­ją się ona odrocze­nie szczepień, ponieważ częs­to słyszą, że szczepi­on­ki nie są do koń­ca bez­pieczne. Infor­ma­c­je tego typu wypły­wa­ją najczęś­ciej od osób, które nie mają nic wspól­nego z medy­cyną i bada­ni­a­mi naukowy­mi. Oczy­wiś­cie ist­nieją przy­pad­ki, w których należy odroczyć szczepi­e­nie, ale nie oznacza to, że szczepi­on­ki są niebez­pieczne. Zobacz, kiedy należy się zas­tanow­ić nad odrocze­niem szczepi­enia oraz jakie bada­nia wykon­ać przed szczepi­e­niem. 

1. Geny a wskazanie do odroczenia szczepień
2. Pier­wotne niedobo­ry odpornoś­ci a odrocze­nie szczepień
3. Choro­by meta­bol­iczne a odrocze­nie szczepień
4. Odrocze­nie szczepień- bada­nia przed pod­ję­ciem decyzji

Geny a wskazanie do odroczenia szczepień

Wiele rodza­jów chorób wrod­zonych wyma­ga odroczenia szczepień. Za ten typ chorób odpowiada­ją mutac­je w genach. Częs­to objawów chorób wrod­zonych nie widać od razu po urodze­niu dziec­ka- maluch wyda­je się być zdrowy. Nic nie wskazu­je częs­to na chorobę, ponieważ dziecko ma budowę ciała, która mieś­ci się w normie i rozwi­ja się w praw­idłowy sposób. Nieste­ty nie oznacza to, że dziecko jest zdrowe, ponieważ choro­by wrod­zone mają bard­zo pod­stęp­ny prze­bieg. Częs­to objaw­ia­ją się dopiero po kilku dni­ach, miesią­cach, a nawet lat­ach. Jeśli się objaw­ią, to bard­zo częs­to robią to w sposób mało charak­terysty­czny, przez co są trud­niejsze do zdi­ag­no­zowa­nia i częs­to mylone z inny­mi schorzeni­a­mi. Na początek choro­by gene­ty­cznej mogą wskazy­wać nawet tak bła­he objawy, jak np. biegun­ka, ból brzusz­ka, prob­le­my skórne czy gry­masze­nie przy jedze­niu. Dlat­ego tak ważne są bada­nia gene­ty­czne dziecka.

Pierwotne niedobory odporności a odroczenie szczepień

Pier­wotne niedobo­ry odpornoś­ci (PNO) to gru­pa chorób gene­ty­cznych, która jest brana pod uwagę w kwal­i­fikacji do szczepień pro­fi­lak­ty­cznych. Gru­pa ta liczy około 300 różnch schorzeń, które mogą dawać różne objawy i różnie się nasi­lać. Do tej grupy chorób gene­ty­cznych należą np. SCID, zespół Wiskot­ta i Aldricha, zespół lim­fo­pro­lif­er­a­cyjny czy rodzin­ny zespół prze­b­ie­ga­ją­cy z lim­fo­his­ti­o­cy­tozą hemofago­cy­tarną. Choro­by te powodu­ją niepraw­idłowoś­ci w dzi­ała­niu układu odpornoś­ciowego, czego kon­sek­wencją są częste przez­ię­bi­enia u dziec­ka, które wraz z wiekiem są prze­chod­zone coraz gorzej. Pier­wotne niedobo­ry odpornoś­ci mogą objaw­ić się w różnych momen­tach życia- pier­wszych dni­ach, miesią­cach, lat­ach, a nawet w życiu dorosłym. Pier­wsze objawy tej choro­by to:

• częste, nawraca­jące infekc­je różnych narządów np. zatok, płuc, uszu
• niepraw­idłowoś­ci w dzi­ała­niu układu pokarmowego
• prob­le­my skórne- alergie, wysypki
• choro­by autoim­mu­niza­cyjne np. choro­ba Hashimo­to czy reuma­toidalne zapale­nie stawów

Borykanie się z chorobą z grupy pier­wot­nych niedoborów odpornoś­ci jest prze­ci­wskazaniem do stosowanie niek­tórych żywych szczepi­onek. Pac­jent z PNO przyjąć nie może szczepi­on­ki prze­ci­wko gruźl­i­cy (BCG), odrze, śwince, róży­czce (szczepi­onka MMR) oraz prze­ci­wko ospie wietrznej. Prze­ci­wskaza­nia te są potwierd­zone przez Nar­o­dowy Insty­tut Zdrowia Pub­licznego. W przeszłoś­ci u pac­jen­tów z chorobą z grupy PNO po poda­niu jed­nej z tych szczepi­onek obser­wowano zakaże­nie wirusem, który był zawarty w szczepi­once. U dzieci, które boryka­ją się z pier­wot­ny­mi niedob­o­ra­mi odpornoś­ci lub pode­jrze­wa się u nich jed­ną z tych chorób, należy zas­tosować szczepi­e­nie preparatem inaktywowanym.

Choroby metaboliczne a odroczenie szczepień

Choro­by meta­bol­iczne to dru­ga gru­pa chorób gene­ty­cznych, którą bierze się pod uwagę przy kwal­i­fikacji dziec­ka do szczepi­enia. Oso­by boryka­jące się z jed­ną z chorób meta­bol­icznych, mają stwierd­zone niepraw­idłowoś­ci w dzi­ała­niu metab­o­liz­mu- nie posi­ada­ją właś­ci­wie funkcjonu­ją­cych enzymów, co uniemożli­wia praw­idłowe przetwarzanie pro­duk­tów żywnoś­ciowych. Pro­duk­ty, które nie zostaną właś­ci­wie przetwor­zone, częs­to odkłada­ją się w tkankach lub narzą­dach, co wpły­wa na nie bard­zo negaty­wnie (cza­sem nawet uniemożli­wia ich dzi­ałanie). Mogą one uszkodz­ić nawet mózg i układ ner­wowy. Jest to gru­pa około 1000 chorób. Choro­by meta­bol­iczne to np. feny­loke­tonuria czy homo­cystynuria. W przy­pad­ku tej grupy chorób objawy również mogą pojaw­ić się w prak­ty­cznie każdym momen­cie życia. Pod­stawą leczenia chorób meta­bol­icznych nie jest far­makolo­gia, ale odpowied­nio dobrana dieta elim­i­na­cyj­na lub suple­men­ta­cyj­na (zależy to od rodza­ju choro­by, na którą cier­pi dziecko).

U pac­jen­ta cier­piącego na schorze­nie meta­bol­iczne może dojść do stanu dekom­pen­sacji meta­bol­icznej, czyli bard­zo nagłego nagro­madzenia się sub­stancji, która szkodzi pac­jen­towi. Kon­sek­wencją tego mogą być drgaw­ki, zapad­nię­cie w śpiączkę, a nawet śmierć. Stan dekom­pen­sacji meta­bol­icznej zagraża praw­idłowe­mu roz­wo­jowi dziec­ka. Szczepi­e­nie może być czyn­nikiem, który wywoła ten stan, więc lekarz prowadzą­cy powinien je odroczyć do momen­tu osiąg­nię­cia stanu wyrów­na­nia meta­bol­icznego przez dziecko. Jed­nak wtedy dziecko musi być do niego odpowied­nio przy­go­towane i obser­wowane po szczepionce. 

Odroczenie szczepień- badania przed podjęciem decyzji

Jeśli mały pac­jent bory­ka się z chorobą wrod­zoną, to musi być szczegółowo kwal­i­fikowany do szczepień . Wyma­ga on również indy­wid­u­al­nego kalen­darza szczepień. Jeśli nie mamy pewnoś­ci, czy nasze dziecko bory­ka się z chorobą wrod­zoną, to warto przed szczepi­eni­a­mi przeprowadz­ić bada­nia gene­ty­czne. Pokażą one, czy dziecko ma w genach mutac­je, które były­by prze­ci­wskazaniem do przeprowadza­nia konkret­nych szczepień. W wynikach zna­jdziemy również infor­ma­c­je o tym, czy w przyszłoś­ci u dziec­ka może rozwinąć się jakieś schorze­nie, więc będziemy mogli zapo­biec jego rozwojowi. 

Jed­nym z badań gene­ty­cznych jest WES pro­fi­lak­ty­ka. Jest to jed­no z najbardziej nowoczes­nych i pre­cyzyjnych badań. Sprawdza ono, jakie są szanse roz­wo­ju wielu chorób. Niek­tóre z nich to:

• Mukowis­cy­doza, która wys­tępu­je u jed­nego na 2500 dzieci. Powodu­je ona poważne niepraw­idłowoś­ci w dzi­ała­niu układu odd­e­chowego i pokarmowego.
• Zespół Ret­ta, który pojaw­ia się u jed­nego na 10 000 dzieci. Dziecko boryka­jące się z nim rozwi­ja się niepraw­idłowo i ma objawy zaburzeń ze spek­trum autyzmu
• Zespół Ehler­sa- Danhlosa- częs­tość jego wys­tępowa­nia to 1 na 2500 urodzeń. Kon­sek­wencją choro­by są prob­le­my kar­di­o­log­iczne, roz­ciągli­wość skóry oraz niepraw­idłowoś­ci w pro­dukcji kolagenu
• Choro­by meta­bol­iczne- wys­tępu­ją u jed­nego na 1000 dzieci. 
• Wrod­zone niedobo­ry odpornoś­ci- bory­ka się z nimi jed­no na 1200 dzieci. 

Badanie WES pro­fi­lak­ty­ka anal­izu­je najbardziej ryzykowne mutac­je w genach, które według bazy danych Clin­Var są pato­geniczne (choro­bot­wór­cze). Test sprawdzi zmi­any w genach w DNA jądrowym, DNA mito­chon­dri­al­nym (mtD­NA) oraz obec­ność polimor­fizmów w genie MTHFR. Prób­ka do bada­nia może zostać pobrana z krwi lub z wymazu z policz­ka. Wymaz z policz­ka może­my pobrać nawet sami w domu za pomocą spec­jal­nego zestawu pobran­iowego. W przy­pad­ku wyboru prób­ki z krwi musimy udać się do przy­chod­ni lub sko­rzys­tać z usług pielęg­niar­ki mobil­nej. Wyni­ki bada­nia może­my skon­sul­tować z lekarzem gene­tykiem. Jeśli badanie WES pro­fi­lak­ty­ka wykry­je którąkol­wiek z chorób na wczes­nym etapie, to poz­woli to na szy­bkie wdroże­nie skutecznego leczenia. Da to dziecku szan­sę na dobrą jakość życia.

Jeśli badanie gene­ty­czne wykry­je chorobę wrod­zoną, to lekarz zasugeru­je odrocze­nie szczepi­enia dziec­ka, a w niek­tórych przy­pad­kach całkow­itą rezy­gnację. Będzie to bard­zo pomoc­ne w pod­ję­ciu praw­idłowej decyzji.

Zobacz również:

Jakie bada­nia przed szczepieniem?

Badanie FRAX

Badanie WES — cena

Padacz­ka u dzieci

Bada­nia na autyzm