Odporność noworodka, odporność niemowlaka – kiedy się kształtuje? Co robić, gdy jest zaburzona?

Odporność noworod­ka zaczy­na ksz­tał­tować się już na etapie życia płodowego, gdy maluszek jeszcze spoczy­wa w brzuchu swo­jej mamy. Po porodzie dziecko powin­no zostać jak najszy­b­ciej nakarmione pier­sią – pokarm mamy to pier­wsza najważniejsza szczepi­onka, która wzmoc­ni jego układ immuno­log­iczny. Jak zad­bać o odporność niemowla­ka? Co to takiego PNO? Jakie bada­nia gene­ty­czne dziec­ka wykon­ać, by się upewnić co do zdrowia malusz­ka? Podpowiadamy!

Odporność noworod­ka, odporność niemowla­ka – oto najważniejsze infor­ma­c­je na ten temat:

1. Odporność noworod­ka – jej początek ma miejsce w życiu płodowym
2. Odporność noworod­ka – karmie­nie pier­sią pozwala ją zbudować!
3. Odporność noworod­ka – po 3 miesiącu życia u malucha może wys­tąpić dołek immunologiczny
4. Odporność niemowla­ka – uwa­ga na pier­wotne niedobo­ry odporności!
5. Odporność niemowla­ka – te objawy mogą wskazy­wać na PNO
6. Odporność niemowla­ka – diag­nos­ty­ka i lecze­nie PNO

💕 Odporność noworodka – jej początek ma miejsce w życiu płodowym

Odporność noworod­ka zaczy­na się tworzyć bard­zo wcześnie, bo już na etapie życia płodowego. Kiedy w małym ciele rozwi­ja­ją się narządy – gra­si­ca oraz śledziona, orga­nizm zaczy­na wyt­warzać także pier­wsze komór­ki układu immuno­log­icznego – lim­fo­cy­ty. Bard­zo ważne dla zdrowia noworod­ka są także lim­fo­cy­ty otrzymy­wane przez łożysko od mamy – z tego powodu ciężar­na powin­na się dobrze odżywiać.

💕 Odporność noworodka – karmienie piersią pozwala ją zbudować!

Odporność noworod­ka budu­je się także tuż po porodzie, dzię­ki prze­ci­w­ci­ałom, które są przekazy­wane wraz z mlekiem mat­ki. Bard­zo ważne jest, aby od razu po porodzie maluszek został nakarmiony pier­sią. Równie ważne jest kon­tyn­uowanie karmienia – kobiece mleko dzi­ała bowiem jak nat­u­ral­na szczepi­onka i chroni dziecko przed bak­te­ri­a­mi i inny­mi drobnoustrojami.

💕 Odporność noworodka – po 3 miesiącu życia u malucha może wystąpić dołek immunologiczny

Pomiędzy 3 i 12 miesiącem życia, u noworod­ka następu­je spadek odpornoś­ci, tzw. dołek immuno­log­iczny. Maluch powinien być w dal­szym ciągu karmiony pier­sią. Trze­ba o niego także wyjątkowo dbać, unikać dużych skupisk ludzi oraz wstrzy­mać się z odwiedz­i­na­mi u krewnych, którzy są chorzy. Maluch będzie w stanie pro­dukować własne prze­ci­w­ci­ała dopiero około 6 miesią­ca życia, jego układ immuno­log­iczny prze­chodzi więc bard­zo ważną próbę.

💕 Odporność niemowlaka – uwaga na pierwotne niedobory odporności!

Jeśli pomi­mo zachowa­nia wzorowej higieny i karmienia pier­sią odporność niemowla­ka jest sła­ba i maluszek częs­to cho­ru­je, może to wynikać z gene­ty­cznych predys­pozy­cji. Przy­czyny warto wtedy poszukać w PNO, czyli pier­wot­nych niedob­o­rach odpornoś­ci. Są to choro­by, które są zapisane w genach i warunk­u­ją osłabioną odporność u dzieci oraz osób dorosłych.

Pier­wotne niedobo­ry odpornoś­ci są bard­zo groźne. Choro­by te spraw­ia­ją, że orga­nizm jest bardziej podat­ny na infekc­je i nie potrafi sobie z nimi radz­ić sam. PNO zwięk­sza­ją ryzyko wys­tąpi­enia nowot­worów i schorzeń autoim­muno­log­icznych, a także, nielec­zone, mogą dawać niebez­pieczne powikła­nia (np. sep­sę). Gdy dziecko cho­ru­je na PNO, należy również zachować ostrożność pod­czas szczepi­enia. Choro­ba stanowi bezwzględne prze­ci­wwskazanie do podawa­nia szczepi­onek żywych, takich jak szczepi­onka prze­ciw gruźl­i­cy, szczepi­onka prze­ciw śwince, odrze i róży­czce (MMR) oraz szczepi­onka prze­ciw ospie wietrznej [1]. Niewiedza o choro­bie może spowodować, że po poda­niu szczepi­on­ki maluch zacho­ru­je na chorobę, przed którą miał on zostać uchroniony!

💕 Odporność niemowlaka – te objawy mogą wskazywać na PNO

Pier­wotne niedobo­ry odpornoś­ci wcale nie są rzad­kie, ich częs­totli­wość wys­tępowa­nia moż­na porów­nać do częs­totli­woś­ci wys­tępowa­nia cukrzy­cy typu I [2]. Skąd wiado­mo, że osłabiona odporność niemowla­ka może wynikać z PNO? Nieste­ty choro­by te dają trudne do wych­wyce­nia objawy i nie ujaw­ni­a­ją się od razu, w związku z czym więk­szość pac­jen­tów może być wciąż niepraw­idłowo zdi­ag­no­zowanych. Może się zdarzyć, że maluszek zdobędzie bard­zo wysoką ocenę w teś­cie Apgar, a mimo to, w jego genach została zapisana poważ­na choro­ba. Ist­nieją jed­nak charak­terysty­czne ozna­ki, które mogą świad­czyć o tym, że prob­le­my z odpornoś­cią wynika­ją z nieko­rzyst­nych zmi­an w genach.

Charak­terysty­czne objawy PNO u dzieci to [3]:

• częste ciężkie zakaże­nia – np. prze­wodu pokar­mowego lub dróg oddechowych;
• częste dolegli­woś­ci żołąd­kowo-jeli­towe, np. biegunka;
• nawraca­jące pleśniawki;
• opóźnione wzras­tanie i brak przy­ros­tu masy ciała;
• przewlekła grzy­bi­ca;
• trud­noś­ci w karmieniu;
• wysyp­ki skórne;
• zaburzenia neu­ro­log­iczne, np. objawy ze spek­trum autyzmu.

Pode­jrze­nie PNO moż­na wysunąć także wtedy, gdy w rodzinie dziec­ka wys­tąpiła ta choro­ba gene­ty­cz­na [4].

💕 Odporność niemowlaka – diagnostyka i leczenie PNO

Czy odporność niemowla­ka obar­c­zonego pier­wot­nym niedo­borem odpornoś­ci moż­na popraw­ić? Na szczęś­cie tak, wcześniej jed­nak koniecz­na jest odpowied­nia diag­noza. Ponieważ PNO to choro­by uwarunk­owane gene­ty­cznie, jedynym sposobem, by się upewnić co do tego, że dziecko cho­ru­je na pier­wot­ny niedobór odpornoś­ci, jest dokładne sprawdze­nie jego genów.

U malucha moż­na wykon­ać np. badanie ekso­mowe WES. Jest to najsz­er­szy test DNA dostęp­ny na rynku, anal­izu­ją­cy wszys­tkie znane geny człowieka. Test WES potrafi wykryć znane medy­cynie pier­wotne niedobo­ry odpornoś­ci, a także wiele innych chorób genetycznych.

Badanie WES wykonu­je się raz w życiu, próbkę stanowi krew małego pac­jen­ta lub wymaz z policz­ka. Test nie wyma­ga spec­jal­nych przy­go­towań. Po skon­tak­towa­niu się z lab­o­ra­to­ri­um gene­ty­cznym moż­na wykon­ać badanie w auto­ry­zowanej przy­chod­ni lub nawet w domu pac­jen­ta (pod­czas wiz­y­ty domowej). Wynik tes­tu DNA jest dostęp­ny online, po jego wyko­na­niu koniecz­na jest kon­sul­tac­ja z lekarzem gene­tykiem. Dzię­ki temu rodz­ice zyska­ją cenne wskazów­ki, co robić dalej.

Po wykryciu PNO, u pac­jen­ta z obniżoną odpornoś­cią wdraża się odpowied­nie lecze­nie. Odporność niemowla­ka moż­na wzmoc­nić poprzez [5]:

• anty­bio­tykoter­apię;
• podawanie braku­ją­cych przeciwciał;
• sty­mu­lowanie układu immuno­log­icznego, np. poprzez podawanie inter­fer­onu gamma.

W przyszłoś­ci ważną rolę w lecze­niu PNO ode­gra zapewne także ter­apia genowa. Wtedy, poza iden­ty­fikowaniem niepraw­idłowoś­ci w genach, praw­dopodob­nie możli­wa będzie korekc­ja wadli­wego genu. Obec­nie meto­da ta jest jeszcze w fazie eksperymentalnej.

Źródła:

1. http://szczepienia.pzh.gov.pl/wszystko-o-szczepieniach/jakie-sa-ogolne-zasady-stosowania-szczepionek/2/#jakie-sa-przeciwwskazania-do-szczepien

2. https://www.mp.pl/medycynarodzinna/ekspert/wyklady/156322,pierwotne-niedobory-odpornosci-u-dzieci

3. https://www.orpha.net/data/patho/PL/ciezkizlozonyniedoborodporno-ci-PlplAbsID18303.pdf

4. https://www.mp.pl/medycynarodzinna/ekspert/wyklady/156322,pierwotne-niedobory-odpornosci-u-dzieci

5. Pierwotne niedobory odporności. Stan obecny oraz potrzeby diagnostyki i terapii w Polsce – raport z października 2017, Warszawa, PEX PharmaSequence Sp. Z o.o.