Obniżona odporność – z czego może wynikać? Jak ją wzmocnić?

Obniżona odporność może się objaw­iać poprzez liczne objawy aler­giczne oraz więk­szą podat­ność na infekcję. Nie zawsze jed­nak niska odporność wyni­ka z zanied­bań czy też złej higieny. Przy­czyny prob­lemów z odpornoś­cią warto poszukać w genach, nowoczesne testy DNA pomogą prze­badać zdrowie malucha pod kątem pier­wot­nych niedoborów odporności.

Obniżona odporność, niska odporność – sprawdź, jak pomóc dziecku:

1. Obniżona odporność – jakie mogą być przyczyny?
2. Obniżona odporność – czym są pier­wotne niedobo­ry odporności?
3. Niska odporność – jak sprawdz­ić, czy niska odporność wyni­ka z PNO?
4. Niska odporność – które bada­nia gene­ty­czne warto wykon­ać, by sprawdz­ić jej przyczyny?
5. Testy DNA w kierunku obniżonej odpornoś­ci a bez­pieczeńst­wo szczepień
6. Jak przy­go­tować dziecko do bada­nia genetycznego?

👉 Obniżona odporność – jakie mogą być przyczyny?

Obniżona odporność może doty­czyć osób w każdym wieku. Jej objawy nie są widoczne od razu. Niska odporność może wynikać z alergii – reakc­je aler­giczne są bowiem pow­iązane z niepraw­idłowym dzi­ałaniem układu immuno­log­icznego. Inna przy­czy­na osłabionej odpornoś­ci to niepraw­idłowa dieta oraz życie w stre­sie. Obniżona odporność może wynikać z braku wystar­cza­jącej dla potrzeb iloś­ci snu.

Inne przy­czyny niskiej odpornoś­ci to:

• brak higieny oso­bis­tej – np. zbyt rzad­kie mycie rąk,
• brak ruchu,
• choro­by przewlekłe, np. cukrzy­ca lub białaczka,
• naduży­wanie alkoholu,
• pale­nie papierosów,
• stosowanie częs­to antybiotyków.

Bard­zo istot­ną przy­czyną obniżonej odpornoś­ci są także choro­by gene­ty­czne – pier­wotne niedobo­ry odpornoś­ci (w skró­cie PNO). Warto mieć świado­mość, że takie schorzenia ist­nieją – są one tak samo częste w naszej pop­u­lacji jak choro­by cywiliza­cyjne [1]!

👉 Obniżona odporność – czym są pierwotne niedobory odporności?

Pier­wotne niedobo­ry odpornoś­ci (inaczej wrod­zone niedobo­ry odpornoś­ci lub PNO) to gru­pa około 300 chorób uwarunk­owanych gene­ty­cznie, czyli zapisanych w naszych genach. Schorzenia te spraw­ia­ją, że układ immuno­log­iczny nie funkcjonu­je prawidłowo.

Niek­tóre z pier­wot­nych niedoborów odpornoś­ci rozwi­ja­ją się stop­niowo, inne mogą mieć bard­zo gwał­towny prze­bieg i nawet zagrażać życiu chore­mu (dobrym przykła­dem jest cięż­ki złożony niedobór odpornoś­ci – zespół SCID). Wszys­tkie powin­ny być lec­zone od najmłod­szych lat, w prze­ci­wnym razie mogą doprowadz­ić do poważnych powikłań.

Pier­wotne niedobo­ry odpornoś­ciowe zwięk­sza­ją ryzyko wys­tąpi­enia chorób nowot­worowych i autoim­muno­log­icznych i mogą dawać ciężkie powikła­nia, takie jak np. sep­sa czy posocznicza. Ponieważ objawy PNO są trudne do wych­wyce­nia i pojaw­ia­ją się z różnym nasile­niem w różnych gru­pach wiekowych, więk­szość pac­jen­tów posi­ada­ją­cych pier­wot­ny niedobór odpornoś­ci jest nadal niepraw­idłowo zdi­ag­no­zowanych [2]. Tym­cza­sem moż­na wykryć PNO i im pomóc!

👉 Niska odporność – jak sprawdzić, czy niska odporność wynika z PNO?

Skąd wiado­mo, że niska odporność wyni­ka z PNO zapisanego w genach? Osłabiona odporność może się objaw­iać poprzez:

• brak przy­ros­tu masy ciała i opóźnione wzras­tanie, w szczegól­noś­ci u małych dzieci,
• brak skutecznoś­ci anty­bio­tykoter­apii i konieczność stosowa­nia anty­bio­tyków dożylnych,
• częste zapale­nia – płuc, uszu, zatok,
• nawraca­jące choro­by skórne – rop­nie, pleś­ni­aw­ki, grzybice,
• zwięk­szoną podat­ność naciężkie zakaże­nia, takie jak posoczni­ca czy zapale­nie skóry.

O obec­noś­ci PNO może świad­czyć także rozpoz­nanie choro­by gene­ty­cznej u innego człon­ka rodziny chorego [3].

Aby jed­nak postaw­ić pewną i jed­noz­naczną diag­nozę, konieczne są odpowied­nie bada­nia. Ponieważ PNO wynika­ją z nieko­rzyst­nych zmi­an w genach, najszyb­szym i najskuteczniejszym sposobem na ich wykrycie są bada­nia genetyczne.

👉 Niska odporność – które badania genetyczne warto wykonać, by sprawdzić jej przyczyny?

Bada­nia gene­ty­czne dziec­ka mogą jed­noz­nacznie wskazać, czy dziecko posi­a­da zapisany w genach pier­wot­ny niedobór odpornoś­ci. Tego typu testy DNA nie są w naszym kra­ju refun­dowane, ale na szczęś­cie, są one łat­wo dostępne.

Przykład­owe badanie na niską odporność to test NOVA. Badanie gene­ty­czne anal­izu­je za jed­nym razem 176 różnych genów dziec­ka. Dzię­ki niemu moż­na wykryć 14 chorób układu odpornoś­ciowego, a także sprawdz­ić, jak orga­nizm dziec­ka reagu­je na sub­stanc­je lecznicze zawarte w lekach. Test DNA wykonu­je się raz w życiu.

Inny sposób na zbadanie, czy obniżona odporność wyni­ka z PNO to badanie WES. Jest to najsz­er­sze i naj­dokład­niejsze badanie gene­ty­czne spośród wszys­t­kich testów DNA dostęp­nych na rynku Test WES anal­izu­je cały genom (23 000 genów) i jest w stanie wykryć wszys­tkie znane medy­cynie pier­wotne niedobo­ry odpornoś­ci. Jego cena jest wyższa niż w przy­pad­ku badań takich jak np. test NOVA, z uwa­gi na szer­szy zakres badanych chorób. Wynik może zara­por­tować (na życze­nie pac­jen­ta lub jego opiekunów) o wszys­t­kich wykry­tych niepraw­idłowoś­ci­ach, nie tylko PNO.

👉 Testy DNA w kierunku obniżonej odporności a bezpieczeństwo szczepień

Testy DNA wykony­wane są częs­to wtedy, gdy u dziec­ka zauważono objawy wskazu­jące na niską odporność. To jed­nak nieje­dyne zale­ty takich badań. Bada­nia gene­ty­czne są obec­nie bard­zo istotne także z punk­tu widzenia szczepień pro­fi­lak­ty­cznych. Wyko­nane przed szczepi­e­niem, pozwala­ją one uniknąć wielu niebez­piecznych sytuacji.

W przy­pad­ku PNO choro­by te stanow­ią bezwzględne prze­ci­wwskazanie do podawa­nia szczepi­onek żywych, takich jak MMR czy BCG [4]. W prze­ci­wnym razie dziecko może zachorować na chorobę, prze­ci­wko której zostało zaszczepi­one. Wiedza o tym przed podaniem szczepi­on­ki jest kluc­zowa, by nie narażać niepotrzeb­nie zdrowia malucha.

👉 Jak przygotować dziecko do badania genetycznego?

Bada­nia gene­ty­czne w kierunku niskiej odpornoś­ci nie wyma­ga­ją spec­jal­nych przy­go­towań. Próbkę może stanow­ić krew lub wymaz z policz­ka chorego. Na pobranie moż­na się zapisać w dowol­nym wybranym ter­minie, w auto­ry­zowanej placów­ce medycznej.

Niek­tóre lab­o­ra­to­ria gene­ty­czne ofer­u­ją swoim klien­tom możli­wość zamówienia wiz­y­ty domowej – wtedy wyko­nanie tes­tu DNA jest jeszcze prost­sze. Wynik jest dostęp­ny w formie online, powinien on zostać zin­ter­pre­towany przez lekarza – spec­jal­istę z zakre­su pedi­atrii oraz gene­ty­ki. Tylko on będzie w stanie poprawnie zdi­ag­no­zować pier­wot­ny niedobór odpornoś­ci i zapro­ponować lecze­nie, które poprawi stan chorego i wzmoc­ni jego układ immunologiczny.

Lecze­nie pier­wot­nych niedoborów odpornoś­ci pole­ga na podawa­niu uzu­peł­ni­a­ją­cych prze­ci­w­ci­ał i sty­mu­lacji układu odpornoś­ciowego. Dzię­ki testom DNA poprawa stanu zdrowia chorego jest jak najbardziej możli­wa, pomi­mo nieko­rzyst­nych zmi­an zapisanych w jego genach.

Źródła:

1. https://www.mp.pl/medycynarodzinna/ekspert/wyklady/156322,pierwotne-niedobory-odpornosci-u-dzieci

2. „Pierwotne Niedobory Odporności- stan obecny oraz potrzeby diagnostyki i terapii w Polsce”; Pex PharmaSequence, Warszawa, październik 2017.

3. https://journals.viamedica.pl/forum_reumatologiczne/article/download/43333/30590

4. http://szczepienia.pzh.gov.pl/wszystko-o-szczepieniach/jakie-sa-ogolne-zasady-stosowania-szczepionek/2/#jakie-sa-przeciwwskazania-do-szczepien