Cukrzyca typu 2 – może być spowodowana nadmiarem żelaza w organizmie

Pojaw­ie­nie się cukrzy­cy typu 2 może mieć związek z niepraw­idłową gospo­darką żelaza w orga­nizmie, a konkret­nie z chorobą gene­ty­czną zwaną hemochro­ma­tozą pier­wot­ną. W jej prze­biegu dochodzi do nad­miernego mag­a­zynowa­nia się żelaza różnych narzą­dach wewnętrznych (w tym w trzustce), co stop­niowo je uszkadza. Hemochro­ma­toza pier­wot­na wyma­ga odpowied­niego leczenia, mającego na celu obniżyć żela­zo do bez­piecznego poziomu.

Jak nadmiar żelaza w organizmie doprowadza do rozwoju cukrzycy typu 2?

Mech­a­nizm pow­sta­nia cukrzy­cy w prze­biegu hemochro­ma­tozy pier­wot­nej (nazy­wanej też cukrzy­cą brą­zową lub cukrzy­cą brunatną) nie został jeszcze do koń­ca poz­nany. Ist­nieje na ten tem­at kil­ka teorii. Pod­wyżs­zony poziom para­metrów gospo­dar­ki żelazem, m.in. fer­ry­tyny, ma wpływ na wyt­warzanie i wydzielanie insuliny w trzustce. Wysok­ie żela­zo sprzy­ja też pow­stawa­niu wol­nych rod­ników, spowal­ni­a­ją­cych utyl­iza­cję glukozy w mięś­ni­ach, za to pobudza­ją­cych jej pro­dukcję w wątro­bie. Nad­mi­ar glukozy w tym ostat­nim narządzie sta­je się przy­czyną insuli­noopornoś­ci [1]. Bada­nia naukowe dowiodły, że u osób z wysokim poziomem żelaza i fer­ry­tyny we krwi wys­tępu­je więk­sze ryzyko rozwinię­cia się cukrzy­cy typu 2 w porów­na­niu z osoba­mi, u których poziom tego pier­wiast­ka w orga­nizmie jest praw­idłowy. Nad­mi­ar żelaza w orga­nizmie zwięk­sza również podat­ność na cukrzy­cę ciążową [2].

Ten artykuł powinien Cię zain­tere­sować: Cukrzy­ca. Co wiemy o tej choro­bie genetycznej?

Inne problemy zdrowotne występujące przy hemochromatozie pierwotnej

Hemochro­ma­toza prowadzi nie tylko do cukrzy­cy. Jest to choro­ba o bard­zo zróżni­cow­anych objawach. Chorzy na hemochro­ma­tozę częs­to uskarża­ją się na zmęcze­nie, osła­bi­e­nie, bóle brzucha, bóle mięśni czy stawów. Z powodu uszkodzenia przysad­ki móz­gowej (wynika­jącego z nad­miernej kumu­lacji żelaza w tym gruc­zole) u mężczyzn częs­to pojaw­ia się też impo­tenc­ja, a u kobi­et przed­w­czes­na menopauza. Nieste­ty hemochro­ma­toza niesie ze sobą również dużo poważniejsze kon­sek­wenc­je. Brak leczenia tej choro­by zwięk­sza bowiem ryzyko wys­tąpi­enia raka wątrobowokomórkowego aż 200-krot­nie [3]. Gdy poziom żelaza jest zbyt wyso­ki, może również pojaw­ić się nefropa­tia, czyli cukrzy­cowa choro­ba nerek [1].

Dlaczego w organizmie chorego gromadzi się aż tyle żelaza

Do nagro­madzenia się żelaza w tkankach dochodzi wtedy, gdy zaczy­na szwankować mech­a­nizm odpowiedzial­ny za reg­u­lację poziomu tego pier­wiast­ka w orga­nizmie. Kluc­zową rolę w całym tym pro­ce­sie odgry­wa białko HFE, którego zadaniem jest „zablokować” napływ żelaza do tkanek i narządów wewnętrznych, gdy będzie go za dużo. Na skutek mutacji gene­ty­cznej białko to może być jed­nak niepraw­idłowo zbu­dowane, przez co nie będzie chronić orga­niz­mu przed nad­mi­arem żelaza. Zami­ast tego pier­wiastek będzie wchła­ni­ał się w w nieogranic­zonych iloś­ci­ach, odkładał w narzą­dach wewnętrznych i uszkadzał je.

Jak wygląda diagnostyka hemochromatozy wrodzonej?

Przy pode­jrze­niu hemochro­ma­tozy wrod­zonej sprawdza się najpierw para­me­try gospo­dar­ki żelazem (żela­zo w surow­icy, TIBC, WST, fer­ry­ty­na). Za ich pomocą dowiemy się, czy w orga­nizmie chorego jest za dużo żelaza. Bada­nia te nie odpowiedzą jed­nak na pytanie, czy przy­czyną takiego stanu jest hemochro­ma­toza. Poz­woli na to dopiero badanie gene­ty­czne w kierunku zmi­an w genie HFE. Warto po nie sięgnąć zwłaszcza w sytu­acji, kiedy cukrzy­ca wys­tąpiła po 30. roku życia i w związku z tym dość wcześnie rozwinęła się insuli­nooporność [4].

Im wcześniej poznasz przyczynę cukrzycy, tym lepiej

Jeśli okaże się, że przy­czyną cukrzy­cy jest hemochro­ma­toza pier­wot­na, to stosowany do tej pory sposób leczenia może nie przynieść rezul­tatu. Aby ter­apia cukrzy­cy była skutecz­na, konieczne jest wów­czas obniże­nie poziomu żelaza w orga­nizmie. Robi się to poprzez reg­u­larne upusty krwi, dietę ubogą w żela­zo i wit­a­m­inę C (która zwięk­sza wchła­ni­an­ie żelaza do orga­niz­mu). Lecze­nie hemochro­ma­tozy ułatwi utrzy­manie praw­idłowego poziomu glukozy, da również szan­sę na uniknię­cie powikłań, takich jak wspom­ni­any rak wątroby.

Artykuł spon­sorowany 

Źródła:

[1] D. K. Moczul­s­ki, W. Grzeszczak, B. Gaw­lik, Role of Hemochro­mato­sis C282Y and H63D Muta­tions in HFE Gene in Devel­op­ment of Type 2 Dia­betes and Dia­bet­ic Nephropa­thy, Dia­betes Care 2001 Jul; 24(7).
[2] M. Afkha­mi-Ardekani, M Rashi­di, Iron sta­tus in women with and with­out ges­ta­tion­al dia­betes mel­li­tus, Jour­nal of dia­betes and its com­pli­ca­tions 2009, Vol­ume 23, Issue 3, Pages 194–198.
[3] K. Derc, M. Grzymisławs­ki, G. Skaru­pa-Szabłows­ka, Hemochro­ma­toza pier­wot­na (Pri­ma­ry hemochro­mato­sis), „Gas­troen­terolo­gia Pol­s­ka” 2001, 8 (2), 181–188.
[4] J. Hal­sall, I. McFar­lane, J. Luan, T. M. Cos, N. J. Ware­ham, Typi­cal type 2 dia­betes mel­li­tus and HFE gene muta­tions: a pop­u­la­tion-based case-con­trol study, Human mol­e­cur­al Genet­ics, 2003, Vol. 12, No. 12.

 

Tekst pow­stał we współpra­cy z testD­NA, www.testdna.pl