Zaburzenia integracji sensorycznej u dzieci

Zaburzenia inte­gracji sen­so­rycznej u dzieci inaczej nazy­wane są zaburzeni­a­mi SI. Są one skutkiem niepraw­idłowej orga­ni­za­cji bodźców czu­ciowych układu ner­wowego. Zaburzenia inte­gracji sen­so­rycznej powin­ny bard­zo zaniepokoić rodz­iców, ponieważ jest to jeden z objawów zaburzeń ze spek­trum autyz­mu. Pomoc­ne w zdi­ag­no­zowa­niu ich podłoża będą bada­nia genetyczne.

1. Czym są zaburzenia sen­so­ryczne u dzieci?
2. Objawy zaburzeń inte­gracji sen­so­rycznej u dzieci
3. Skąd biorą się zaburzenia inte­gracji sensorycznej?
4. Zaburzenia inte­gracji sen­so­rycznej a spek­trum autyzmu
5. Zaburzenia inte­gracji sen­so­rycznej a bada­nia gene­ty­czne- czy mogą one być pomocne?
6. Zaburzenia inte­gracji sen­so­rycznej- jakie badanie gene­ty­czne wybrać?

Czym są zaburzenia sensoryczne u dzieci?

Zaburzenia inte­gracji sen­so­rycznej u dzieci to błędy w przetwarza­niu bodźców zmysłowych. Niepraw­idłowoś­ci mogą wys­tąpić w przetwarza­niu różnych zmysłów- wzroku, słuchu, dotyku, węchu, smaku, równowa­gi, a nawet wszys­t­kich na raz. W przy­pad­ku dziec­ka, u którego nie wys­tępu­ją zaburzenia SI, orga­nizm odbiera bodźce, przesyła impuls do mózgu, który go rozpoz­na­je i wyzwala odpowied­nią reakcję (wyni­ka ona z poprzed­nich doświad­czeń dziec­ka). Z kolei u dziec­ka z SI reakc­ja na bodziec jest kom­plet­nie nieadekwatna. 

Objawy zaburzeń integracji sensorycznej u dzieci

Zaburzenia sen­so­ryczne u dzieci mogą objaw­iać się bard­zo różnorod­nie. Niek­tóre dzieci są pon­ad­prze­cięt­nie wrażli­we na bodźce, a inne wręcz prze­ci­wnie- ich wrażli­wość jest znacznie obniżona. Pier­wsze symp­to­my zaburzeń SI pojaw­ia­ją się już u niemowląt. Na samym początku zaburzenia się objaw­ia­ją poprzez:

• brak wodzenia wzrok­iem za zabawką
• częste wybudzanie się w nocy
• drażli­wość
• nad­mierne pobudzenie
• niechęć do bliskoś­ci np. przy­tu­la­nia i głaskania
• niewkładanie zabawek i innych przed­miotów do buzi
• płacz pod­czas kąpieli
• prob­le­my z zaśnię­ciem w obcym miejscu
• unikanie kon­tak­tu wzrokowego

Wraz z wiekiem dziec­ka pojaw­ia­ją się kole­jne objawy różnego typu:

• zachowa­nia agresywne
• niechęć do jedzenia i prob­le­my w przyj­mowa­niu pokarmów
• opóźnienia w roz­wo­ju mowy
• osłabiona koor­dy­nac­ja wzrokowo-ruchowa
• nad­pobudli­wość
• prob­le­my z koncentracją
• zaburzenia inter­akcji z inny­mi dziećmi
• pon­ad­prze­cięt­na wrażli­wość na dotyk
• pon­ad­prze­cięt­na ruchliwość

Najbardziej charak­terysty­czne objawy inte­gracji sen­so­rycznej u dzieci to unikanie dotyku i wszelkiego kon­tak­tu fizy­cznego z inny­mi ludź­mi, niechętne opuszczanie domu ze wzglę­du na hałas uliczny, unikanie źródeł światła oraz unikanie potraw, które inten­sy­wnie smaku­ją lub pachną. 

Skąd biorą się zaburzenia integracji sensorycznej?

Skąd się biorą zaburzenia inte­gracji sen­so­ryczne? Odpowiedź na to pytanie nie jest zbyt pros­ta. Podłoże zaburzeń SI może być bard­zo różnorodne. Próbu­je je się ustal­ić poprzez szczegółowy wywiad medy­czny z rodzi­ca­mi dziec­ka, ale nie zawsze się uda­je. Ter­apeu­ta pyta rodz­iców np. o prze­bieg poro­du czy choro­by wrod­zone, które wys­tępowały w rodzinie i dziecko mogło je odziedziczyć.

Za zaburzenia inte­gracji sen­so­rycznej odpowiadać mogą także czyn­ni­ki około­porodowe np. pale­nie tyto­niu czy picie alko­holu przez ciężarną, przyj­mowanie w ciąży pewnych rodza­jów leków czy prze­jś­cie w ciąży niek­tórych chorób. 

Diag­no­zowanie zaburzeń sen­so­rycznych może być przeprowad­zone jedynie przez wyk­wal­i­fikowanego ter­apeutę inte­gracji sen­so­rycznej. Może nim zostać np. absol­went fizjoter­apii, ped­a­gogi­ki, psy­chologii, logo­pe­dii, medy­cyny czy ter­apii zaję­ciowej, który ukończy kurs inte­gracji sensorycznej.

Zaburzenia integracji sensorycznej a spektrum autyzmu

Zaburzenia inte­gracji sen­so­rycznej częs­to są objawem zaburzeń ze spek­trum autyz­mu. Wyni­ka to z tego, że jed­nym z czyn­ników, które wywołu­ją autyzm, jest uszkodze­nie ośrod­ków mózgu, które odpowiada­ją za inte­grację sen­so­ryczną. Dzieci autysty­czne mogą mieć zwięk­szoną wrażli­wość na bodźce, zmniejs­zoną wrażli­wość na bodźce lub odbier­ać biały szum, czyli bodźce, które układ ner­wowy dziec­ka sam wyt­worzył. U dzieci autysty­cznych zaburzenia SI mogą doty­czyć tylko jed­nego zmysłu np. słuchu lub węchu, kilku z nich lub wszystkich.

Zaburzenia integracji sensorycznej a badania genetyczne- czy mogą one być pomocne?

Zaburzenia ze spek­trum autyz­mu są jed­nym z najczęst­szych schorzeń, z który­mi boryka­ją się dzieci. W pon­ad 30% przy­pad­ków autyzm wywołały czyn­ni­ki gene­ty­czne. Więc jeśli u naszej pociechy pode­jrze­wamy zaburzenia inte­gracji sen­so­rycznej, to warto przeprowadz­ić bada­nia gene­ty­czne dla dziec­ka. Mogą one wskazać czy w genach dziec­ka wys­tąpiły mutac­je, które spowodowały lub przy­czyniły się do pow­sta­nia zaburzeń inte­gracji sen­so­rycznej. Im szy­b­ciej się je wykry­je, tym więk­sze są szanse na poprawę stanu zdrowia dziecka.

Zaburzenia integracji sensorycznej- jakie badanie genetyczne wybrać?

Na pol­skim rynku jest dostęp­ne wiele różnych badań gene­ty­cznych dzieci. Jed­nak najbardziej nowoczes­nym i najbardziej pre­cyzyjnym badaniem jest test WES. Ma on również najsz­er­szy zakres spośród wszys­t­kich testów DNA. Anal­izie pod­dane są w nim eksony, które mogą wywołać zaburzenia inte­gracji sen­so­rycznej oraz zaburzenia ze spek­trum autyz­mu. Test gene­ty­czny WES jest również bard­zo pomoc­ny w pro­ce­sie diag­no­zowa­nia chorób o niez­nanym podłożu np. padacz­ki dziecięcej, niepraw­idłowoś­ci neu­ro­log­icznych, chorób meta­bol­icznych czy pier­wot­nych niedoborów odpornoś­ci. 

Ist­nieje również rozsz­er­zona wer­s­ja tes­tu WES- badanie WES pre­mi­um. Oprócz eskonów anal­izie pod­da­je się w nim wszys­tkie introny, które nau­ka zdążyła dobrze poz­nać. Nie bada się pozostałych intronów, ponieważ nie są one zbyt dobrze poz­nane i w kon­sek­wencji choro­ba mogła­by zostać źle zdi­ag­no­zowana, a pac­jent wprowad­zony w panikę. W tym bada­niu moż­na wykryć nawet bard­zo rzad­kie zmi­any w genach, które częs­to powodu­ją zaburzenia o niez­nanym podłożu. Jest to możli­we dzię­ki zas­tosowa­niu nowoczes­nej tech­nologii sek­wencjonowa­nia NGS (Next- Gen Sequenc­ing- Sek­wencjonowanie Nowej Gen­er­acji). Tech­nolo­gia ta pozwala na bard­zo szczegółową anal­izę geno­mu człowieka. 

Wyko­nanie bada­nia gene­ty­cznego WES jest możli­we w jed­nej z przy­chod­ni lub w domowym zaciszu. Moż­na je wykon­ać z prób­ki z krwi lub z wymazu z policz­ka. Wymaz z policz­ka w domu może­my pobrać za pomocą zestawu pobran­iowego — spec­jal­nym paty­czkiem należy potrzeć 10 razy wewnętrzną stronę policz­ka, paty­czek umieś­cić w tore­bce osusza­jącej i wysłać próbkę kuri­erem. Jest to proste, bezbolesne i niein­wazyjne rozwiązanie. Przed pobraniem wymazu w domu i w przy­chod­ni należy pow­strzy­mać się przed jedze­niem, piciem, pale­niem papierosów oraz żuciem gumy do żucia, ponieważ mogło­by to wpłynąć na wynik bada­nia. Próbkę z krwi również może­my pobrać w domu, ale potrzeb­ne będzie nam do tego sko­rzys­tanie z usług pielęg­niar­ki mobil­nej. Przy pobiera­niu prób­ki z krwi nie trze­ba być na czc­zo, ale w dzień poprzedza­ją­cy badanie nie należy jeść posiłków typu fast food i pić napoi, które zaw­ier­a­ją alko­hol. Na wynik bada­nia oczeku­je się 6–7 tygodni. 

Zaburzenia inte­gracji sen­so­rycznej u dzieci mogą ist­nieć razem z inny­mi schorzeni­a­mi. Mogą one bard­zo utrud­ni­ać życie dziec­ka i jego rodz­iców. Bard­zo ważne jest jak najw­cześniejsze określe­nie czyn­ników, które wywołały zaburzenia SI, ponieważ wtedy zwięk­sza­ją się możli­woś­ci popraw­ienia stanu zdrowia dziec­ka, co umożli­wi mu nor­malne funkcjonowanie w życiu społecznym. Zaburzenia SI leczy się far­mako­log­icznie za pomocą odpowied­nio dobranych leków oraz ćwiczeń inte­gracji sensorycznej. 

Zobacz też:

Bada­nia pro­fi­lak­ty­czne u dzieci

Badanie WES cena

Autyzm bada­nia gene­ty­czne — zobacz co zrobić

Bada­nia immuno­log­iczne u dzieci