Onkologia dziecięca- choroby onkologiczne nie oszczędzają nawet najmłodszych

Codzi­en­nie na choro­by onko­log­iczne umiera wiele osób, w tym także dzieci. Choro­by nowot­worowe są drugą przy­czyną zgonów wśród dzieci. Dziecię­ca choro­ba onko­log­icz­na różni się od choro­by onko­log­icznej osób dorosłych. Jed­nak onkolo­gia dziecię­ca zaj­mu­je się tym samym, co klasy­cz­na onkolo­gia. Jej funkcją jest jak najw­cześniejsze zdi­ag­no­zowanie pac­jen­ta, wdroże­nie skutecznego leczenia oraz odpowied­nia opieka nad pac­jen­tem. Skuteczność leczenia zależy tu od tego samego czyn­ni­ka, co w przy­pad­ku osób dorosłych- od tego, jak wcześnie choro­ba została zdi­ag­no­zowana. Na odd­zi­ał onkologii dziecięcej dziecko może zostać skierowane przez lekarza pier­wszego kon­tak­tu, więc należy się do niego zgłaszać ze wszys­tki­mi niepoko­ją­cy­mi objawami.

1. Czym zaj­mu­je się onkolog dziecięcy?
2. Z jaki­mi choroba­mi onko­log­iczny­mi najczęś­ciej boryka­ją się dzieci?
3. Jak choro­by onko­log­iczne objaw­ia­ją się u dzieci?
4. Diag­no­zowanie chorób onko­log­icznych u dzieci
5. Bada­nia gene­ty­czne pomoc­ne w diag­no­zowa­niu chorób onkologicznych
6. Dziecięce choro­by onko­log­iczne- leczenie
7. Bada­nia gene­ty­czne w lecze­niu dziecię­cych chorób onkologicznych

Czym zajmuje się onkolog dziecięcy?

Onkolog to lekarz, który zaj­mu­je się pac­jen­ta­mi boryka­ją­cy­mi się z chorobą onko­log­iczną, mają­cy­mi po niej powikła­nia lub taki­mi, którzy są w stanie przed­nowot­worowym. Musi on praw­idłowo zdi­ag­no­zować chorobę, zde­cy­dować, jakie lecze­nie będzie najbardziej odpowied­nie dla konkret­nego pac­jen­ta oraz wdrożyć wybrane lecze­nie i zapewnić pac­jen­towi opiekę na najwyższym poziomie. Onkolog dziecię­cy ma wszys­tkie te same zada­nia. Jedyną różnicą jest to, że jego pac­jen­ta­mi są dzieci i młodzież.

Z jakimi chorobami onkologicznymi najczęściej borykają się dzieci?

Ist­nieje wiele rodza­jów chorób onko­log­icznych. Dzieci boryka­ją się z wielo­ma z nich. Najbardziej powszechne to:

• białacz­ka- jest to nowotwór, który ze wszys­t­kich jego rodza­jów u dzieci wys­tępu­je najczęś­ciej. Z białaczką wal­czy aż 26% dzieci chorych na choro­by onko­log­iczne. Ten rodzaj nowot­woru doty­ka szpiku kost­nego. Białacz­ka powodu­je niedobór krwinek czer­wonych (ery­tro­cytów), płytek krwi, krwinek białych (leuko­cytów). Ich niedobór jest spowodowany tzw. blas­ta­mi białaczkowy­mi, ponieważ przez blasty nie mają miejs­ca do rozwi­ja­nia się.
• guzy mózgu- jest to rodzaj choro­by onko­log­icznej, która dzieli się na kole­jne kil­ka rodza­jów. Najbardziej powszechne są: gle­jak, rdzeni­ak, gwoździ­ak oraz wyś­ciółczak. Guzy mózgu to dru­gi najczęś­ciej wys­tępu­ją­cy rodzaj nowot­woru u dzieci. Stanow­ią one aż 22% wszys­t­kich nowot­worów dziecięcych.
• chło­ni­ak- jest trzec­im najpowszech­niejszym rodza­jem dziecięcej choro­by onko­log­icznej. Cho­ru­je na niego 16% cier­pią­cych na nowotwór. Chło­ni­ak jest nowot­worem układu chłon­nego. Jego najczęst­szym objawem jest pow­ięk­sze­nie węzłów chłon­nych, ale ten typ nowot­woru może się objaw­iać w różny sposób.
• mięsa­ki tkanek mięk­kich- ten typ choro­by onko­log­icznej może wys­tąpić w różnych częś­ci­ach orga­niz­mu człowieka.
• nowot­wory koś­ci- najczęś­ciej wys­tępu­jące u dzieci rodza­je tego nowot­woru to mięsak Ewinga oraz mięsak kościopochodny.
• neu­rob­las­toma- jest to choro­ba ataku­ją­ca tkankę ner­wową. U dzieci najczęś­ciej jest diag­no­zowany przed ukończe­niem 3 roku życia. Objaw­ia się widoczny­mi, wyczuwal­ny­mi guzowaty­mi zmianami.
• retinoblas­toma- jest to złośli­wa choro­ba onko­log­icz­na ataku­ją­ca siatkówkę. Jest to choro­ba o podłożu genetycznym.

Jak choroby onkologiczne objawiają się u dzieci?

Choro­by onko­log­iczne mogą objaw­iać się bard­zo różnorod­nie. Każdy rodzaj nowot­woru daje inne objawy. Zależą one także od sta­di­um zaawan­sowa­nia choro­by oraz od tego, czy choro­ba jest złośli­wa. Neu­rob­las­toma objaw­ia się ogól­nym bólem oraz osła­bi­e­niem. Z kolei przy białaczce wys­tępu­ją ciągłe infekc­je (dziecko cią­gle cho­ru­je), ból koś­ci oraz ane­mia. Guz mózgu objawi się wymio­ta­mi na czc­zo, bólem głowy oraz drgawka­mi. Dziecię­ca choro­ba onko­log­icz­na może także nie wykazy­wać żad­nych klin­icznych symp­tomów. Jed­ną z takich chorób jest retinoblas­toma (złośli­wy nowotwór siatków­ki). Przy więk­szoś­ci rodza­jów nowot­worów może wys­tępować gorącz­ka, a także kaszel. Zaniepokoić również powinien nas zez, zniek­sz­tałce­nia i asyme­tria brzucha oraz pow­ięk­sze­nie jąder u chłopców.

Diagnozowanie chorób onkologicznych u dzieci

Jeśli zauważymy u dziec­ka jakiekol­wiek niepoko­jące nas objawy, pier­wszym krok­iem powin­no być zgłosze­nie się z dzieck­iem do lekarza pier­wszego kon­tak­tu. Jeśli lekarz uzna, że przy­czyną objawów może być choro­ba onko­log­icz­na, to jak najszy­b­ciej skieru­je dziecko do najbliższego odd­zi­ału onkologii dziecięcej. Tam lekarz onkolog przeprowadzi obsz­erny wywiad z rodzi­ca­mi i pac­jen­tem oraz wykona niezbędne bada­nia (tomo­grafię kom­put­erową, usg, rtg, endoskopię oraz rezo­nans mag­ne­ty­czny). Na wiz­ytę na odd­ziale onko­log­icznym warto zabrać ze sobą książeczkę zdrowia dziec­ka oraz listę leków przyj­mowanych przez dziecko.

Badania genetyczne pomocne w diagnozowaniu chorób onkologicznych

Dziecięce choro­by onko­log­iczne częs­to mają podłoże gene­ty­czne. Przykła­dem takiego nowot­woru jest retinoblas­toma, którą wywołu­ją mutac­je w genie RB1. Tego typu choro­by są bard­zo trudne do zdi­ag­no­zowa­nia bez przeprowadzenia badań gene­ty­cznych dziec­ka. Innym przykła­dem choro­by, którą diag­nozu­je się za pomocą badań gene­ty­cznych, jest gle­jak (rodzaj guza mózgu) ner­wu wzrokowego. Temu rodza­jowi nowot­woru częs­to towarzyszy ner­wiakowłókniowa­tość typu 1. Jest ona możli­wa do wykrycia jedynie za pomocą testów gene­ty­cznych NGS. Może ona być zdi­ag­no­zowana również dzię­ki przeprowadze­niu bada­nia WES. Badanie to wykonu­je się dorosłym i dzieciom, których objawy nie dają jed­noz­nacznej diag­nozy. Jest to badanie ekso­mowe. Poprzez bada­nia gene­ty­czne diag­nozu­je się również oso­by, które mają objawy padaczkowe, zanik mięśni, nie rozwi­ja­ją się praw­idłowo czy mają zabur­zoną odporność. Badanie WES jest również wskazane, jeśli pode­jrze­wa się, że objawy pac­jen­ta mogą być spowodowane chorobą wrod­zoną. Ist­nieje również wer­s­ja rozsz­er­zona tego bada­nia- test WES pre­mi­um. Ta for­ma bada­nia zwięk­sza szan­sę na praw­idłową diag­nozę aż o 11%.

Onkolo­gia dziecię­ca cią­gle współpracu­je z gene­tyką, a zakres współpra­cy nie stoi w miejs­cu, tylko stale się pow­ięk­sza. Wiedza na tem­at podłoża chorób onko­log­icznych cią­gle nie jest kom­plet­na, więc trwa wiele badań, aby określić czy nie są one wywołane czyn­nika­mi gene­ty­czny­mi. Bada­nia te oprócz wykrycia podłoża choro­by pomogą również określić szanse wys­tąpi­enia konkret­nej choro­by w przyszłości.

Dziecięce choroby onkologiczne- leczenie

For­ma leczenia jest zależ­na od tego, na jaki rodzaj choro­by onko­log­icznej cier­pi dziecko, w jaki sta­di­um zaawan­sowa­nia jest choro­ba oraz od tego, czy mamy do czynienia z nowot­worem złośli­wym. Pewne rodza­je nowot­worów np. guzy leczy się za pomocą oper­acji chirur­gicznych. Sto­su­je się również radioter­apię oraz chemioter­apię. Należy jed­nak pamię­tać, że lecze­nie nie zawsze przyniesie zamier­zony efekt. Jego skuteczność najbardziej zależy od tego, jak wcześnie choro­ba została zdiagnozowana.

Badania genetyczne w leczeniu dziecięcych chorób onkologicznych

Przeprowadzanie badań gene­ty­cznych zwięk­sza skuteczność leczenia nowot­worów dziecię­cych. Jest to jedyny rodzaj badań, którego wyni­ki pokażą, czy konkret­ny rodzaj leczenia będzie skuteczny. Przykła­dem takiego bada­nia jest WES Pre­mi­um, którego wynikiem jest obsz­erny raport. Zna­jdziemy w nim infor­ma­c­je, jak bard­zo wrażli­wy pac­jent jest na dany lek. Badanie to uwzględ­nia pon­ad 500 leków, więc stwarza ogrom­ną szan­sę na efek­ty­wną far­makoter­apię- czyli zawarty jest pan­el far­mako­gene­ty­ki.

Zobacz również:

Jakie bada­nia przed szczepieniem?

Badanie FRAX

Badanie WES — cena

Padacz­ka u dzieci

Bada­nia na autyzm