Neurofibromatoza – objawy, diagnoza i leczenie

Neu­rofi­bro­ma­toza to choro­ba wywołana czyn­nika­mi gene­ty­czny­mi, a konkret­nie niepraw­idłowoś­ci­a­mi w budowie 17 i 22 chro­mo­so­mu. Objaw­ia się ona zmi­ana­mi skórny­mi oraz neu­ro­log­iczny­mi. Czy jest niebez­piecz­na? Jak się ją leczy? Rozwiewamy wątpliwości!

Zobacz więcej:

1. Czym jest neurofibromatoza?
2. Neu­rofi­bro­ma­toza – rodza­je choroby
3. Neu­rofi­bro­ma­toza u dzieci — częs­tość występowania
4. Neu­rofi­bro­ma­toza — objawy
5. Neu­rofi­bro­ma­toza – diag­noza genetyczna
6. Neu­rofi­bro­ma­toza – leczenie

Czym jest neurofibromatoza?

Neu­rofi­bro­ma­toza jest inaczej nazy­wana ner­wiakowłók­ni­awa­toś­cią. Jest to schorze­nie o podłożu gene­ty­cznym. Charak­teryzu­je się ono łagod­ny­mi guza­mi ner­wów oraz rozrosta­mi tkan­ki w różnych częś­ci­ach ciała. Neu­rofi­bro­ma­toza nie jest schorze­niem jed­norod­nym — niek­tórzy chorzy skrażą się na objawy, a inni prak­ty­cznie nie zauważa­ją choroby.

Neurofibromatoza – rodzaje choroby

Ist­nieją dwie formy neu­rofi­bro­ma­tozy – neu­rofi­bro­ma­toza typu 1, którą powodu­je mutac­ja w chro­mo­somie 17 oraz neu­rofi­bro­ma­toza typu 2, którą powodu­je mutac­ja w chro­mo­somie 22.

Neu­rofi­bro­ma­tozę typu 1 nazy­wa się inaczej chorobą von Reck­ling­hause­na. Ta for­ma choro­by powodu­je zahamowanie syn­tezy neu­rofi­brominy 1. Jest to białko odpowiada­jące za blokowanie onko­genu RAS. Kon­sek­wencję neu­rofi­bro­ma­tozy typu 1 mogą być choro­by nowot­worowe. Ta for­ma choro­by daje objawy dość wcześnie — po urodze­niu lub w okre­sie wczes­nego dzieciństwa.

Neu­rofi­bro­ma­toza typu 2 to obus­tronne ner­wia­ki ner­wów słu­chowych. Może ona się objaw­ić w dziecińst­wie, ale także w okre­sie dojrze­wa­nia czy wczes­nej dorosłości.

Neurofibromatoza u dzieci — częstość występowania

Neu­rofi­bro­ma­toza typu 1 u dzieci wys­tępu­je u jed­nego na 3000 przy­pad­ków. Z kolei w przy­pad­ku neu­rofi­bro­ma­tozy typu 2 pojaw­ia się ona u 1 na 200 000 dzieci.

Według sza­cunków ist­nieje 50% szans, że każde dziecko rodz­i­ca, który jest nosi­cielem genu dowol­nej formy neu­rofi­bro­ma­tozy, odziedz­iczy ten gen. Jest to auto­so­ma­lne domin­u­jące dziedz­icze­nie. Może jed­nak dojść także do pow­sta­nia mutacji de nowo, czyli spon­tan­icznie i nieza­leżnie od dziedziczenia.

Neurofibromatoza — objawy

Nie w każdym przy­pad­ku neu­rofi­bro­ma­toza objaw­ia się w taki sam sposób. U chorych mogą pojaw­iać się plamy skórne, guz­ki, różnorodne defor­ma­c­je i zaburzenia zachowania.

Najczęst­sze objawy neu­rofi­bro­ma­tozy 1 typu to:

• Plamy na skórze, które mają kolor kawy z mlekiem. Najczęś­ciej pojaw­ia­ją się na klatce pier­siowej, ple­cach, łok­ci­ach i kolanach. Mogą one być widoczne zaraz po porodzie lub pojaw­ić się w okre­sie wczes­nego dziecińst­wa. W okre­sie od 10 do 15 roku życia pojaw­ić się mogą także miążs­zowe narośla
• Zmi­any skórne przy­pom­i­na­jące pie­gi w miejs­cach nien­arażonych na dzi­ałanie promieni słonecznych
• Guz­ki przy­pom­i­na­jące nerwiaki/ ner­wiakowłók­ni­a­ki, które mogą mieć cechy nowot­worów złośliwych
• Guz­ki Lis­cha, czyli guzkowate zmi­any tęczów­ki o charak­terze nienowotworowym
• Gle­jak ner­wu wzrokowego
• Różnorodne defor­ma­c­je i dys­plaz­je kostne
• Opóźnie­nie umysłowe
• Objawy padaczkowe
• Bóle głowy
• Zaburzenia widzenia
• Duża głowa
• Nis­ki wzrost
• Trud­noś­ci w ucze­niu się
• Nad­pobudli­wość
• Prob­le­my z mową

Z kolei neu­rofi­bro­ma­toza typu 2 najczęś­ciej objaw­ia się poprzez:

• Obus­tronne guzy ner­wu przed­sionkowego-słu­chowego, z który­mi wiąże się postępu­ją­ca utra­ta słuchu. Możli­we jest także poraże­nie ner­wu twarzowego.
• Jed­nos­tronne guzy ner­wu słu­chowego oraz różnie umiejs­cowione guzy wewnątrzczaszkowe
• Plamy na skórze o kolorze kawy z mlekiem. Ich wys­tępowanie i wielkość jest jed­nak dużo mniejsze niż w przy­pad­ku neu­rofi­bro­ma­toz­ty typu 1
• Zmi­any oczne — zmęt­nie­nie soczew­ki, zać­ma, zmi­any bar­wnikowe siatkówki
• Bóle i zawroty głowy
• Prob­le­my z zachowaniem równowa­gi i chodzeniem

Neurofibromatoza – diagnoza genetyczna

Pro­ces diag­nos­ty­czny neu­rofi­bro­ma­tozy jest dłu­gi i złożony. W przy­pad­ku 1 typu choro­by wykonu­je się objawy klin­iczne charak­terysty­czne dla wys­tępu­ją­cych objawów, czyli bada­nia neu­ro­log­iczne, okulisty­czne, histopa­to­log­iczne guzków oraz radi­o­log­iczne. W diag­nozie neu­rofi­bro­ma­tozy typu 2 wykonu­je się głównie bada­nia radi­o­log­iczne i histopatologiczne.

Pod­stawą pro­ce­su diag­nos­ty­cznego obu typów choro­by powin­na być diag­noza gene­ty­cz­na. Bada­nia gene­ty­czne potwierdzą lub wyk­luczą neu­rofi­bro­ma­tozę. Rekomen­du­je się wyko­nanie kom­plek­sowych badań gene­ty­cznych. Takim badaniem jest badanie WES oraz jego rozsz­er­zona wer­s­ja – test WES pre­mi­um. Wykonu­je się je za pomocą nowoczes­nej tech­nologii NGS (Sek­wencjonowa­nia Nowej Gen­er­acji). Są to bard­zo dokładne bada­nia, które pomogą poprawnie rozpoz­nać chorobę. Anal­izu­je się w nich cały mate­ri­ał gene­ty­czny człowieka, czyli około 23 000 genów. W stan­dar­d­owym bada­niu WES moż­na zbadać eksomy, które odpowiada­ją za 89% chorób gene­ty­cznych, a w bada­niu WES pre­mi­um eksomy oraz introny.

Neurofibromatoza – leczenie

Neu­rofi­bro­ma­toza jest chorobą nieuleczal­ną. Moż­na jed­nak ją kon­trolować i leczyć obja­wowo. Aby było to możli­we, kluc­zowa jest praw­idłowe zdi­ag­no­zowanie choroby.

Lecze­nie obja­wowe będzie tym bardziej skuteczne, im wcześniej choro­ba została rozpoz­nana. Częs­to wyma­gane są kon­sul­tac­je neu­ro­log­iczne, okulisty­czne, ortope­dy­czne oraz psy­chi­a­tryczne. Zmi­any skórne najczęś­ciej są usuwane w sposób chirur­giczny. Jeśli pojaw­iły się objawy nowot­worowe, to stosowana jest chemioter­apia lub radioterapia.