Już 25 kwietnia obchodzimy Międzynarodowy Dzień DNA!

25 kwiet­nia obchodz­imy Między­nar­o­dowy Dzień DNA. Świę­to zostało ustanowione, aby upamięt­nić dwa ważne osiąg­nię­cia naukowe — stworze­nie przez Cric­ka i Wat­sona mod­elu pod­wójnej helisy DNA oraz ukończe­nie pro­jek­tu poz­na­nia ludzkiego geno­mu. Między­nar­o­dowy Dzień DNA stanowi doskon­ałą okazję, żeby przy­bliżyć his­torię odkrycia tego niezwykłego związku chemicznego.

Kwas deoksyrybonukleinowy — po raz pierwszy wyizolowany w 1869 roku…

…przez Fry­dery­ka Miechera. Z kolei w lat­ach 40. XX w. poz­nano jego rolę w pro­ce­sie dziedz­iczenia. Od tego cza­su DNA stał się obiek­tem zain­tere­sowań wielu badaczy na całym świecie.

Model podwójnej helisty DNA

W 1953 roku James Wat­son i Fran­cis Crick zapro­ponowali mod­el struk­tu­ral­ny DNA w postaci pod­wójnej helisy (badacze opier­ali się na pra­cach Ros­alindy Franklin i Maurice’a Wilkin­sa). Za swój mod­el zostali zresztą uhonorowani nagrodą Nobla w 1962 roku w dziedzinie fizjologii lub medy­cyny. W rzeczy­wis­toś­ci helisę DNA mogliśmy ujrzeć dopiero w 2012 roku za sprawą zdjęć z mikroskopu elek­tronowego zbu­dowanego przez Enzo di Fabrizio.

A w roku 1961 odkryto zasady kodu genetycznego…

Regułę, według której infor­ma­c­ja gene­ty­czną zawartą w sek­wencji nuk­leo­ty­dów moż­na „przetłu­maczyć” na język aminok­wasów opra­cow­ali trzej badacze – Hol­ley, Kho­rana i Niren­ber­ga. Za „zła­manie” kodu gene­ty­cznego w 1968 również otrzy­mali nagrodę Nobla w dziedzinie fizjologii lub medycyny.

Projekt poznania ludzkiego genomu

Celem pro­jekt poz­na­nia ludzkiego geno­mu (Human Genome Project, HGP) było poz­nanie sek­wencji wszys­t­kich par zasad tworzą­cych ludz­ki genom. I tak dzię­ki HGP dowiedzieliśmy się, że skła­da się on z około 30 000 genów, z czego 20–25 000 kodu­je biał­ka. W trak­cie trwa­nia pro­jek­tu byliśmy jed­nocześnie świad­ka­mi postępu tech­no­log­icznego w zakre­sie automaty­cznego sek­wencjonowa­nia DNA i badań gene­ty­cznych.

Pro­jekt poz­na­nia ludzkiego geno­mu uchodzi dziś za jed­no z najwięk­szych przed­sięwz­ięć współczes­nej nau­ki. W pro­jek­cie prowad­zonym pod kierown­ictwem Fran­cisa S. Collinsa uczest­niczyli naukow­cy z Niemiec, Francji, Wielkiej Bry­tanii, Chin, Japonii oraz USA.

Źródła:

M. M. Gabryel­s­ka, M. Szy­mańs­ki, J. Bar­ciszews­ki, DNA – cząstecz­ka, która zmieniła naukę.Krótka his­to­ria odkryć, „ Nau­ka”2/2009, s. 111–134.
https://www.polskieradio.pl/23/266/Artykul/734597,DNA-ma-fotke-z-prawdziwego-zdarzenia
https://pl.wikipedia.org/wiki/Projekt_poznania_ludzkiego_genomu
https://pl.wikipedia.org/wiki/Kwas_deoksyrybonukleinowy

Zdję­cie: Zapro­jek­towane przez Freepik