Stwardnienie rozsiane — pierwsze objawy, przyczyny, rokowania

Stward­nie­nie rozsiane może się rozwinąć na każdym etapie życia, najczęś­ciej jed­nak choro­ba doty­ka oso­by w wieku pomiędzy 20 a 40 lat [1]. Jakie są pier­wsze objawy stward­nienia rozsianego? Na czym pole­ga diag­nos­ty­ka i lecze­nie? Odpowiadamy na te pyta­nia w artykule.

Spis treś­ci:

1. Stward­nie­nie rozsiane — co to za choroba?
2. Stward­nie­nie rozsiane — przyczyny
3. Stward­nie­nie rozsiane — pier­wsze objawy
4. Stward­nie­nie rozsiane — objawy w późniejszych sta­di­ach choroby
5. Stward­nie­nie rozsiane — badania
6. Stward­nie­nie rozsiane — rokowania
7. Stward­nie­nie rozsiane — leczenie

Stwardnienie rozsiane — co to za choroba?

Stward­nie­nie rozsiane (inaczej SM lub scle­ro­sis mul­ti­plex) to przewlekła, postępu­ją­ca choro­ba autoim­muno­log­icz­na, dotyka­ją­ca ośrod­kowego układu ner­wowego [1] [2]. W wyniku roz­wo­ju stward­nienia rozsianego dochodzi do uszkodzenia mózgu i rdzenia krę­gowego oraz zaburzenia trans­misji impul­sów ner­wowych, co daje liczne i zróżni­cow­ane objawy neu­ro­log­iczne [1]. Schorze­nie ujaw­nia się najczęś­ciej u osób w wieku pomiędzy 20. a 40 lat, w Polsce częs­tość wys­tępowa­nia wynosi ok. 40–60 na 100 000 osób [1].

Stwardnienie rozsiane — przyczyny

Jak dotąd nie poz­nano dokład­nej eti­ologii stward­nienia rozsianego. Przy­czyny mogą być związane z niepraw­idłowym funkcjonowaniem układu odpornoś­ciowego oraz zabur­zony­mi proce­sa­mi neu­rode­gen­er­a­cyjny­mi [1]. Naukow­cy pod­kreśla­ją znacze­nie predys­pozy­cji gene­ty­cznej, udało się bowiem ziden­ty­fikować pon­ad 200 wari­antów gene­ty­cznych, które mogą zwięk­szać ryzyko roz­wo­ju stward­nienia rozsianego [3]. Inne czyn­ni­ki, które mogą mieć istotne znacze­nie dla roz­wo­ju stward­nienia rozsianego to [3]:

• inne choro­by autoim­muno­log­iczne, np. choro­by tar­czy­cy, łuszczy­ca lub cukrzy­ca typu I,
• nad­mierny stres,
• niedobór wit­a­miny D,
• pale­nie papierosów,
• płeć żeńska,
• wysok­ie spoży­cie nasy­conych kwasów tłuszc­zowych, mle­ka i czer­wonego mięsa,
• zakaże­nie wirusem Epsteina-Barr.

Stwardnienie rozsiane — pierwsze objawy

Pier­wsze objawy stward­nienia rozsianego to zaburzenia widzenia, wynika­jące z poza­gałkowego zapale­nia ner­wu wzrokowego [1] [4]. W początkowym sta­di­um stward­nienia rozsianego objawy to także: ból gał­ki ocznej, pod­wójne widze­nie, zabur­zone postrze­ganie kolorów oraz zaburzenia koor­dy­nacji ruchowej i zawroty głowy [1] [4]. Na wczes­nym etapie objawy stward­nienia rozsianego mogą mieć również postać pow­tarza­ją­cych się szty­wnoś­ci oraz skur­czy mięśni, w tym w szczegól­noś­ci na nogach, prob­lemów z pamię­cią i kon­cen­tracją oraz zaburzeń nas­tro­ju [4].

Stwardnienie rozsiane — objawy w późniejszych stadiach choroby

Jak dalej rozwi­ja się stward­nie­nie rozsiane? Objawy na późniejszych sta­di­ach choro­by mogą obe­j­mować [1]:

• atak­s­ja móżdżkowa (trud­noś­ci w płyn­nym wykony­wa­niu ruchów oraz drże­nie kończyn pod­czas zamier­zonego wykony­wa­nia określonych ruchów),
• niedowłady kończyn dol­nych lub kończyn dol­nych i górnych,
• wzrost napię­cia mięśniowego,
• zaburzenia czu­cia powierzchniowego,
• zaburzenia kon­troli zwier­aczy (potrze­ba naty­ch­mi­as­towego odd­a­nia moczu, częstomocz),
• zaburzenia nas­tro­ju, w tym także stany depresyjne,
• zaburzenia poznawcze,
• zaburzenia równowagi,
• zaburzenia ruchomoś­ci gałek ocznych,
• zawroty głowy.

Stwardnienie rozsiane — badania

Po zauważe­niu pier­wszych objawów stward­nienia rozsianego należy zgłosić się do lekarza POZ. Następ­nie pac­jent jest kierowany do spec­jal­isty neu­rolo­ga. Rozpoz­nanie opiera się na dokład­nym wywiadzie pod kątem objawów stward­nienia rozsianego, bada­niu neu­ro­log­icznym oraz bada­ni­ach obra­zowych, takich jak np. rezo­nans mag­ne­ty­czny [1]. Istotne dla rozpoz­na­nia stward­nienia rozsianego jest także badanie płynu móz­gowo-rdzeniowego [1].

Stwardnienie rozsiane — rokowania

Stward­nie­nie rozsiane to choro­ba o charak­terze postępu­ją­cym, która może prowadz­ić do niepełnosprawnoś­ci. W obec­nych cza­sach jed­nak pac­jen­ci cho­ru­ją­cy na stward­nie­nie rozsiane mogą prowadz­ić bez przeszkód akty­wne życie [2]. Jeśli zostanie szy­bko wdrożone lecze­nie stward­nienia rozsianego, rokowa­nia są bard­zo dobre, ponieważ nowoczesne metody leczenia są w stanie skutecznie zahamować rozwój zmi­an chorobowych oraz powikłań stanow­ią­cych ich następst­wa. Przewidy­wana dłu­gość życia pac­jen­tów ze stward­nie­niem rozsianym wynosi nawet 77,8 lat [3].

Stwardnienie rozsiane — leczenie

Co sto­su­je się, gdy rozpoz­nano stward­nie­nie rozsiane? Lecze­nie pole­ga z jed­nej strony na łagodze­niu objawów wynika­ją­cych z choro­by, w tym celu pac­jen­towi poda­je się glikoko­rtykos­teroidy, takie jak mety­lo­pred­ni­zolon lub pred­ni­zon [1] [3]. Z drugiej strony celem leczenia stward­nienia rozsianego jest także spowol­nie­nie roz­wo­ju choro­by — w tym celu przepisy­wane są inter­fer­ony, leki immunomod­u­lu­jące oraz leki immuno­supresyjne [3].

Źródła:

1. https://www.mp.pl/pacjent/neurologia/choroby/151119,stwardnienie-rozsiane [dostęp: 21.10.2022 r.] 

2. https://pacjent.gov.pl/aktualnosc/stwardnienie-rozsiane-nie-wyrok [dostęp: 21.10.2022 r.] 

3. https://genetyka.bio/abc-stwardnienia-rozsianego/ [dostęp: 21.10.2022 r.] 

4. https://neurologia-praktyczna.pl/a2308/Wczesne-objawy-stwardnienia-rozsianego.html/ [dostęp: 21.10.2022 r.]